La Monnaie has been providing a programme of online operas for years
Lots of opera houses opened their digital doors for the first time during the coronavirus pandemic, but Royal Opera House La Monnaie in Brussels has been providing an online programme since 2011. Productions are available online for at least three weeks after each final performance – free to watch, for everyone. ‘We’re subsidised by the Belgian Government, so actually by all Belgians, and therefore want to make our performances available for as wide an audience as possible,’ explains Jo Nicolaï, Head of Recordings and Audiovisual Projects.
La Monnaie first started digitally recording its performances in 2006 – not intended for the general public initially, but rather to digitally preserve this heritage. Five years later, the idea came about to post the performances online, and to do this in such a way that it made viewers at home feel as if they were in the one of the 1180 plush red seats in the centuries-old Great Hall.
Inspiration from New York
The source of inspiration for this idea was pioneer Peter Gelb, Director of the New York Metropolitan Opera. When he took up this position in 2004, the theatre was struggling with dwindling audiences. This had to change, Gelg decided, by allowing the theatre to operate beyond its own walls. And now you can watch live broadcasts by the Metropolitan Opera in more than 2000 cinemas worldwide.
Fortunately, La Monnaie had nothing to complain about in terms of dwindling audiences, but its regular crowd wasn’t exactly very young. ‘Opera has a rather traditional character. I myself first went to the opera on my 11th birthday,’ explains Nicolaï. ‘Sitting on a stone bench in the Verona Arena, I saw La Gioconda by Ponchielli – and was immediately enchanted. But if you haven’t grown up with opera, you don’t usually buy opera tickets even in your 30s and 40s.’
Cold feet
In 2011, the personnel gave the directors their plans for digital productions. They emphasised that online audiences could complement their theatre visitors and allow La Monnaie to break out of its quite conservative cocoon by appealing to a new audience. But the directors had cold feet. ‘They couldn’t see the value of making performances available online for free to begin with.’ They ultimately decided to change the quality of the digital productions, but not yet to take the step of offering these performances online.
The turning point was the production of Wagner’s Parsifal, when La Monnaie approached the Italian playwright and director, Romeo Castellucci. ‘He became really enthusiastic when he saw our recordings,’ says Nicolaï, ‘and exclaimed that he wanted a copy on DVD, so that he could show it at the Palais des Papes in Avignon.’ Castellucci was artist in residence there at the time, and it became a digital success story. The DVD was published and suddenly everyone was interested in going in this same direction.’
Productieploeg
Inmiddels is het online aanbod van producties een wezenlijk onderdeel van de bedrijfsvoering. Jaarlijks maakt een 20-man tellende productieploeg opnames van circa 10 voorstellingen. De ploeg bestaat uit een mix van interne en externe krachten. De videoregisseur en cameramensen worden altijd ingehuurd.
Opnames worden altijd minutieus voorbereid. De videoregisseur spreekt de hele voorstelling door met de theaterregisseur. En vervolgens bekijkt de videoregisseur de opera meerdere malen live in de theaterzaal. Van iedere voorstelling worden op meerdere avonden opnames gemaakt. Op zo’n opnameavond rijdt er een vrachtwagen voor met daarin een complete mobiele opnamestudio. De videoregisseur stuurt de 5 tot 6 cameramensen in de zaal aan. Beeld en geluid worden apart opgenomen, zodat in de nabewerking nog van alles kan worden aangepast. De nabewerking wordt gedaan door het team van Nicolaï. De kosten van dit hele proces liggen per productie rond de 30.000 euro, buiten de inzet van vaste medewerkers om.
Op de huid
‘Natuurlijk gaat er niets boven een live-voorstelling’, vindt Nicolaï. ’Samen met 1180 andere bezoekers in onze majestueuze Grote Zaal is een voorstelling een enorme ervaring. Maar toch hoor ik regelmatig: ”Ik heb de opera ook online bekeken. En toen begreep ik pas het hele verhaal.” Als je in de zaal zit, weet je niet altijd wat de theaterregisseur precies wil laten zien. Onze videoregisseur leidt je door het verhaal. Door de cameravoering zit je dichter op de huid van de zangers en door de ondertiteling beleef je de opera intenser.’
Online publieksfavoriet is Mozart. ‘Afgelopen weekend zetten we een opera van Mozart online. En toen we twee dagen later de statistieken bekeken, stond de teller al op 26.000 online bezoekers’, vertelt Nicolaï. ‘Ter vergelijking: in De Munt is Mozart 10 avonden lang te zien en trekt dan bij elkaar 11.800 bezoekers. ‘Door de statistieken kunnen we ook eenvoudig achterhalen in welke landen onze bezoekers wonen, hoe vaak ze klikken en hoe lang ze kijken. Maar die statistieken zijn niet helemaal waterdicht. Als je via YouTube kijkt, is inloggen bijvoorbeeld niet verplicht.’
‘We hopen muziekuitgevers ervan te kunnen overtuigen dat een opera anno 2020 ook een digitale productie is en dat de digitale toegankelijkheid van opera de nieuwe werkelijkheid is.’
Streaming
De opnames worden ook aangeboden aan radio- en televisiezenders. ‘Niet om winst te maken’, legt Nicolaï uit, ‘want we zijn een openbare culturele instelling. Ons verdienmodel is gericht op exposure. Zo’n 25 avonden per jaar hoor je op de Belgische radio opera uit De Munt. Maar opera uitzenden op tv blijft lastig. Veel zenders werken met tijdslots van 2 uur, maar de gemiddelde opera duurt vaak beduidend langer. We hopen onze voorstellingen ook te gaan aanbieden via de streamingplatforms van tv-zenders. Onze websitebezoekers zijn al geïnteresseerd in opera. Via zo’n streamingsplatform kunnen we publiek bereiken dat nu nog geen opera kijkt of bezoekt.’
Zoals bij alle digitale producties, speelt ook bij het online publiceren van opera het clearen van rechten een belangrijke rol. En daar weet Nicolaï alles van. ‘De Munt is een operaproductiehuis. De creatieve ploeg, zoals de operaregisseur en de lichtontwerper, staat bij ons onder contract. En in dat contract staat dat wij producties beperkt mogen streamen. Daarnaast spelen muziekuitgeverijen een rol. Ook al leefde Mozart 220 jaar geleden, uitgevers behouden het recht op zijn werk. Daarom moeten we voor iedere productie opnieuw onderhandelen, over uitvoering en streaming. Onderhandelen over Wagner is bijvoorbeeld ingewikkeld, en het uitvoeren en streamen ervan duur.’ Het blijkt lastig om exacte bedragen voor streaming te noemen. ‘Die kosten verschillen, van een bedrag per stream tot een volledige afkoop. En die bedragen variëren van zo’n 1.000 tot 20.000 euro.’
Digitale archief
Volgens Nicolaï moeten muziekuitgeverijen er nog aan wennen dat operahuizen hun eigen producties steeds vaker digitaal willen aanbieden en bewaren. Zo zou De Munt graag een deel van hun digitale archief van eigen producties publiekelijk toegankelijk willen maken. ‘Zodat mensen over 100 jaar ook naar Parsifal van Castellucci in De Munt kunnen kijken.’
Daarom staat het makkelijker online aanbieden van digitaal erfgoed hoog op de agenda van Opera Europa. Dit is een samenwerkingsverband van Europese operahuizen, waar ook De Munt en de Nederlandse Nationale Opera deel van uitmaken. ‘We hopen muziekuitgevers ervan te kunnen overtuigen dat een opera anno 2020 ook een digitale productie is’, vertelt Nicolaï, ‘en dat de digitale toegankelijkheid van opera de nieuwe werkelijkheid is.’
Deze tekst werd overgenomen van de website van DEN. Tekst en interview: Geraldine Molema (DEN).