Verpakkingsmaterialen

Om de goede bewaring van een papieren archief of collectie te kunnen garanderen, is het van belang dat deze op een geschikte manier verpakt zijn. Hiervoor bestaan verschillende opties.
In deze tool leer je het volgende:

• Waarom moet je je archief of collectie goed verpakken?
• Welke verpakkingsmaterialen kan je hiervoor gebruiken?
• Waar kan je geschikte verpakkingsmaterialen krijgen?

Wat?

Archieven of collecties worden meestal verpakt in materialen vervaardigd uit papier, karton of kunststof. Een belangrijke eigenschap van verpakkingen is de zuurtegraad (pH-gehalte) van het gebruikte materiaal. Hierbij kan een onderscheid worden gemaakt tussen:

• Zuurvrij: papier of karton dat geen zuur of zuurreagerende stoffen bevat. Dit wil zeggen dat de pH of zuurtegraad hoger is dan 7.
• Gebufferd: zuurvrij papier of karton waaraan een alkalische reserve is toegevoegd. Daardoor zal de externe verzuring minder gemakkelijk kunnen binnendringen.
• Inert: verpakkingsmateriaal dat een neutrale pH heeft. Meestal gaat het om speciaal vervaardigde conservatiekunststof.

De ideale zuurtegraad van het verpakkingsmateriaal varieert naargelang de stukken in je archief en collectie. Voor het gros van het archiefmateriaal is het aangewezen om zuurvrij materiaal te gebruiken voor de omslagen en dozen.

Waarom?

Verpakkingsmateriaal beschermt je archief en collecties tegen externe schadelijke invloeden zoals licht, luchtvervuiling en vocht. De kwaliteit van het verpakkingsmateriaal bepaalt in sterke mate de levensduur van je archief en collectie. Omdat papier op termijn altijd te lijden heeft onder verzuring (te zien als vergeling en verbruining, in een later stadium ook een toenemende broosheid van het papier), dient over het algemeen zuurvrij materiaal te worden gebruikt. Dit vertraagt het verzuringsproces aanzienlijk. Let wel, er zijn uitzonderingen! Blauwdrukken vereisen bv. opslag in inert materiaal. Ook foto’s, die het resultaat zijn van intense chemische processen, worden beter in inert materiaal bewaard. Een voorbeeld van inert plastic is polypropyleen zonder weekmakers. Bij twijfel kan je steeds een gespecialiseerde organisatie contacteren.

Hoe?

De keuze van verpakkingsmateriaal hangt af van verschillende factoren: je budget, de materialen en objecten die aanwezig zijn in je archief of collectie, de eigenschappen van je depotruimte, etc. Bekijk ook zeker eens de Erfgoedwijzer van FARO voor meer informatie over welke verpakkingsmaterialen het beste zijn voor jouw archief of collectie.

Voor sommige stukken in je archief of collectie is het mogelijk interessanter om ze niet te verpakken, maar juist onverpakt te bewaren in een geschikte opslagplaats. Bekijk de Erfgoedwijzer voor meer informatie.

Zuurvrije archiefdozen en omslagen kan je bestellen bij het economaat van het Algemeen Rijksarchief, Ruisbroekstraat 2-6, 1000 Brussel (tel: 02/513.76.80; fax: 02/513.76.81; e-mail: economat@arch.be).

Opgelet: het minimum voor een bestelling is 50 archiefdozen of 250 archiefomslagen.

Hieronder vind je een lijst van leveranciers van conservatie- en restauratiematerialen:

• Cami nv (Belgische verdeler van o.a. Stouls, zuurvrije balgenenveloppen, zuurvrije stofmappen)
• GMW (voorheen Gabi Kleindorfer, Duitse firma met materiaal voor papierbewaring en -restauratie)
• Jansen-Wijsmuller & Beuns (o.a. Melinexmappen van Secol, zuurvrije stofmappen, zuurvrij fotoarchiefpapier, fourflaps, melinexstrookjes)
• La Route du Papier (restauratiematerialen, Smoke Spons, zuurvrije materialen bijv. zijdepapier)
• Monochrom (o.a. verpakkingen voor fotomateriaal)
• Antalis (o.a. houtvrije enveloppen, houtvrij gegomd offset papier, zuurvrij karton, verdeler van o.a. Canson, bijv. barrièrepapier)
• Schrijen (o.a. zuurvrije fasedozen Pyxis)
• Eurolijsten (o.a. diverse soorten zuurvrij karton, lijsten en materiaal voor inlijsten)
• Schleiper (Antwerpen, Brussel, Gent, Hasselt; o.a. zuurvrije lijmen)
• Serac France (melinexmappen in verschillende afmetingen)
• Atlantis France (duur)
• Preservation Equipment (o.a. Smoke Sponge)
• Veha Barneveld b.v. (o.a. zuurvrije archiefdozen)
• BCCM/IHEM Scientific Institute of Public Health (Brussel, schimmelonderzoek – mycology section, kiemgetalmetingen bij schimmelexplosie)
• 't Kaderke Inlijstatelier - Leopoldlei 9, 2220 Heist-op-den-Berg, 015 24 89 09 (professioneel inlijsten en inlijstmateriaal)
• Delcorde & Wilberz boekbinderijbenodigdheden - Sleeckxlaan 44, 1030 Schaarbeek, 02 242 74 00